बालस्मृति

जलनको पीडा सहन गर्दै
म पुनरूक्ति गर्दै छु धर्मराजको अगाडी
मेरा नारकीय भोगाइहरू प्रेम, ऐश्वर्य अनि प्रणयको नाममा
एक नवजात आत्मवञ्चना : मानौँ की जीवन एक उन्माद हो
म उन्माद नै लक्ष्य प्राप्त गर्छु मानौँ यो नै एक ब्रह्मज्ञान हो
म अवचेतनमा रमण गर्छु अनि एउटा साम्राज्य किन्छु म
म श्रवण गर्छु पदचाप असुरसैन्यागमनको र अराजक त्यो स्मितहास्य
अनि सम्झाउँछन्, मेरा तप्त श्रुतिविवरहरू मेरो नव प्रेमोत्कर्ष
हो ! म प्रीति गर्छु मेरै उन्मत्तता र गदोद्वेगलाई

मूल अंग्रेजीः नवीन उपाध्याय

reminiscence of infancy

Enduring the pain of burning blisters,

I reiterate on the judgment day,

All hell in the name of love, luxury and romance,

Smug in the infancy, life is crazy

I can reach the insanity, the culminate wisdom

Wondering in the trance, I can buy a kingdom,

I can hear the devil parade, the boisterous smile,

And the blazing ear is warm, like a new ecstasy

Oh, I love the sense of lunacy and madness....

हाइवे हेरे पछि

PublicFriendsFriends except AcquaintancesOnly MeCustomClose FriendsB Pharm 2017See all lists...CelibritiesB Pharm  2009IPHUB Pharm 2012B Pharm 2014B Pharm /B Sc MLT 2008B Pharm/B Sc MLT 2007Pokhara UniversitySankalpa FoundationFamilyPharmacistsKU PhamacistsB Pharm 2005/06B Pharm 2011B Pharm 2010DoctorsBSc MLT 2010BlockedsBollywoodSanskritisB Pharm 2015Novel AcademyRadio Sarangi 93.8 MHz PokharaFreelancerNepal Pharmacy CouncilPokhara AreaPokhara UniversityFamilyAcquaintancesGo Back

सर्वप्रथम म कुनै चलचित्र समीक्षक वा अझ भन्दा चलचित्रको उल्लेख गर्न लायक दर्शक पनि होइन । त्यसैले पाठकहरूले मेरो यस लेखोटमा अभिव्यक्त कुराहरूले समग्र नेपाली चलचित्रको तुलनात्मक मापदण्डलाई कुनै पनि रूपमा अभिव्यक्त गर्दैनन् भन्ने बुझिदिनुहोला । आजको मेरो “हाइवे” दर्शन, नितान्त मेरा वैज्ञानिक एवं कला संस्कृतिप्रेमी अग्रज समीरमणि दीक्षितको नेपाली चलचित्रलाई भेटी चढाऔं भन्ने आह्वानको पालना एवं र सहृदयी सूरज अर्यालको मित्रवत् प्रस्ताव  (यसमा यातायात सुविधा संलग्न छ है! ) को फलस्वरूप थियो ।
पोखराको श्रीकृष्णचलचित्र भवनको विशिष्टश्रेणी लगभग भरिएको स्थितिमा चलचित्र प्रारम्भ भयो । व्यक्तिगत रूपमा मेरो चलचित्रबाट अपेक्षा शून्य नै थियो ( साधारणतया हरेक चलचित्रबाट म यही अपेक्षा राख्छु, अतः निराशाको कुनै संभावना रहन्न )l अझ म त पहिले नै चलचित्रको दरो छिद्रान्वेषण गरेर कटु टीप्पणी गरौँला भनेर भवनमा छिरेको थिएँ । तर भवनबाट बाहिरिँदा विचार व्यापक परिवर्तन भैसकेको थियो । तैपनि शुरू उपदेशबाट नै गरौँ । सर्वप्रथम नेपालीहरूमा  धूमपानको अभिरूचि व्यापक भए पनि चलचित्रमा यस दृश्यलाई कम गर्न सकिन्थ्यो जस्तो लाग्छ । पर्दाको दृश्यबाट मन थाम्न नसकेका मेरा सहदर्शकहरूको मौखिक र व्यावहारिक आतुरताबाट पनि मलाई यो टीप्पणी विशेष रूपमा गर्न मन लाग्यो ।
चलचित्र दर्शकहरू पटमूर्ख हुन्छन् भन्ने सोचाईबाट माथि उठेर दर्शकलाई प्रशस्त आफ्नो सृजनशीलतालाई प्रयोग गर्ने अवसर प्रदान गर्नुपर्छ र निश्चय नै एउटा राम्रो चलचित्रले धेरै प्रश्नहरूको उत्तर दर्शकलाई नै गर्न दिनुपर्छ भन्ने मेरो व्यक्तिगत मान्यता छ। यस अर्थमा कथासित संलग्न रहन नै नै हरबखत कान र आँखा चनाखा पार्नु पर्ने यस चलचित्र मलाई धेरै नै मन पर्यो । घटनाक्रमलाई तासका पत्ति जस्तै फिटेर देखाइँदा पनि चलचित्रले आफ्नो गति राखेको देख्ता उदेकका साथै धेरै रमाइलो लाग्यो । चिकित्साशास्त्र पढ्न लागेको विद्यार्थी , बसचालक, डाक्टर, घरेलु वा रेष्टुरेण्ट कामदारलगायत समाजका  विभिन्न वर्गका प्रतिनिधि पात्रहरू पनि तासकै पत्ति जस्तै विभिन्न गुरुत्वका तर एक अर्कासँग नराम्ररी गाँजिएर आएका थिए । उनीहरूको अन्योन्याश्रित सम्बन्धले हरेक सजग दर्शकलाई यौटा सामाजिक अनुसन्धाता बनाउन सफल भयो ।
समग्रमा नायकरहित भए पनि शुरुमा मैले  आफ्नो नायकाकांक्षा  इलम दीक्षित बाट पूरा गरेँ । अग्ला सलक्क परेका इलम आकर्षक देखिए । अपर्झट दुलाहा बनेका इलम दीक्षितले सल्काएको चुरोटबाटै दुलही बनेकी अभिनेत्रीले चुरोट सल्काउन लागेको दृश्य पर्दामा धेरै प्रेमपूर्ण देखिए पनि लगत्तैको दृश्यमा उनले चुरोट तान्न नजानेको देख्दा निर्देशक बढी नै सृजनशील  (तान्न नजानेकै देखाउन खोजेको अर्थमा) वा सहनशील  (पुनःदृश्याङ्कन नगराएको अर्थमा) लागे । चलचित्रमा उत्तेजक नृत्य नभएको भनिए तापनि “पप्लु” नामक गीतले यसलाई प्रतिनिधित्व गरेको देखियो तर क्यामेरा संचालन र यसको लम्बाई र कथाको सम्बन्धको सरसताको दृष्टिकोणले यसलाई क्षम्य नै मान्न सकिने ठानियो । सुधारको रूपमा, रवीन्द्र मिश्रको चरित्रलाई अझ सबल बनाउन सकिन्थ्यो सशक्त संवादद्वारा   (सेन्सरले काटेको अंशदेखि अतिरिक्त पनि) त्यसमा निर्देशक चुकेका छन् । संपादनमा पनि उनी रहेको दृश्यमा अरु निर्दयीपन आवश्यक थियो जस्तो लाग्छ । पार्श्व ध्वनिको प्रयोग/अभाव दुवै उत्कृष्ट छ । शास्त्रीय संगीत कतै सुने जस्तो लाग्छ । त्यो अझ कतै एक ठाउँमा नेपाली शैलीमा चुटुक्क एक्कै छिन मीठो बजेको भए राम्रै सुनिन्थ्यो । छायाङ्कन  (सिनेमाटोग्राफि) उत्कृष्ट र अन्तर्राष्ट्रियस्तरको छ बसको गियरमुनिबाट लिएको “शट” , रबीन्द्र मिश्रले खानलाग्दाको “डिष्टण्ट् शट” र अन्त्यको काठमाण्डौंको झरीपूर्णसडकको “रात्री शट” मलाई औधी मन परे ।
चलचित्र समग्रमा राम्रो छ तर निश्चय नै यौटा ठूलो समूहले यसलाई मन पराउने छैन तर मेरो बुझाइमा चलचित्रका निर्माताहरू यस तथ्यबाट राम्ररी परिचित छन् । लगानी सानो छ तर प्रचार प्रसारका खर्चले पनि यसमा उल्लेख्य हिस्सा ओगटेको होला । चलचित्रले १०० दिन वा १५० दिन मनाउला भनेर त कसैले पनि आशा नगरेकै कुरा हो तर यसलाई याद गरिनेछ यौटा अलग्गै धारको ( साँच्चैको अर्थमा) चलचित्रको रूपमा । चलचित्रका परिकल्पनाकार संभवतः निर्देशक दीपक रौनियार हुन् उनलाई धेरै धेरै साधुवाद छ र उनले र जो अन्य सम्पादकले यसका दृश्यहरूलाई निर्मायासित  (सकारात्मक अर्थमा) चटचट काटे, उनीहरूको आत्मविश्वास नै मेरो लागि यस चलचित्रको सबै भन्दा बढी प्रसंशनीय पक्ष हो ।
मेरो नितान्त नीजी विचारमा चलचित्रको नाम नेपाली शब्दमा राख्ने साहस पनि निर्माण पक्षले देखाउनु पर्थ्यो जसले यौटा भए पनि नेपाली शब्दलाई यसको अन्तर्राष्ट्रिय सफलताको सन्दर्भमा वैश्वीकरण गराउँथ्यो कि ?
विगतमा रेनकोट  (हिन्दी, २००४), पीपली लाइव  (२०१०), धोबीघाट  (२०१०) अ सेपेरेशन  (२०११, ईरान) जस्ता चलचित्र मन पराएको मलाई यसको अन्त्य सबैभन्दा उत्कृष्ट लाग्यो, जहाँ “जनता” जो जति नै सर्वशक्तिमान भएता पनि कति निरीह छन् र संसाररूपी नाटकका प्रतिनिधि पात्रद्वारा क्षणिक प्रयोजनका लागि कसरी प्रयुक्त तथा अन्त्यमा परित्यक्त हुन्छन् भन्ने प्रतिबिम्ब छ र  मेरालागि तिनै जनताहरू  यस चलचित्रका वास्तविक नायक हुन् l
यद्यपि मलाई थाहा छ की मेरो समय र परिवेश अनि  रस्सियन फिल्मकर्मी सेर्गेइ आइजेन्स्टाइनले बाँचेको समय र  परिवेश दुवै नितान्त फरक छन्।
मेरो यो जीवनकै पहिलो चलचित्र समीक्षा हो र मैले यसलाईँ पाँचमा साँढे चार तारा दिएँ ।

भतृहरि

आज भतृहरिका बारेमा लेख्न मन लागिरहेछ l क्रैस्ताब्दको पाँचौ शताब्दी तिरका भतृहरिका संस्कृतव्याकरण र भाषाशास्त्रको स्फोट दर्शनको मूल ग्रन्थ वाक्यपदीय र विश्वप्रसिद्ध भतृहरिशतकत्रय (नीतिशतक, शृंगारशतक र वैराग्यशतक गरी तीन कृति) प्रमुख कृति हुन् l भतृहरिशतकत्रयका प्रत्येक कृतिमा नीति, शृंगार र वैराग्य सम्बन्धि साह्रै राम्रा शय शयवटा श्लोकहरू रहेका छन् l प्रत्येक कृतिबाट उदाहरणस्वरूप एक एक शलोक सानुवाद तल प्रस्तुत हुनेछन् l

नीतिशतकबाट...
लभेत सिकतासु तैलमपि यत्नतः पीडयन् 
पिबेच्च मृगतृष्णिकासु सलिलं पिपासार्दितः
कदाचिदपि पर्यटन् शशविषाणमासादयेन् 
नतु प्रतिनिविष्टमूर्खजन चित्तमाराधयेत् ll

यसको समश्लोकी अनुवाद मेरा पितामहले गर्नु भएको--
सिपालु जन बालुवा पिसी निकालला तेल् कहिँ
गएर मृगतृष्णिका जल लिएर फिर्ला पिई
घुमी लियेर आऊला सिङ ती चौवडाका पनी
सक्वैन अति मूर्खको समझ फेर्न ता त्यो पनि ll

(नोट: खरायोलाइ पश्चिम पहाडतिर चौवडा भन्छन्)

English:
Squeezing with efforts one can get oil from sand.
A thirsty person may drink water from the mirage. 
Sometimes while wandering one may find the horns of hare.
But it is impossible to please the minds of determined fools.

शृंगारशतकबाट...
केशानाकुलयन् दृशो मुकुलयन् वासो बलादाक्षिपन् 
आतन्वन् पुलकोद्गमं प्रकटयन्न् आवेग-कम्पं शनैः |. 
वारंवारमुदार-सीत्कृत-कृतो दन्त-च्छदान् पीडयन्.
प्रायः शैशिर एष सम्प्रति मरुत् कान्तासु कान्तायते ll 


Blowing away the untidy hairdos of the nymphomanic girls, forcing them to close their eyes, lifting their clothes forcefully and making them shiver..and finally letting out an amorous sighing voice from them. 
Yes, the cool winter breeze behaves very much like erotic men.

वैराग्यशतकबाट...
क्षणं बालो भूत्वा क्षणमपि युवा कामरसिकः 
क्षणं वित्तैर्हीनः क्षणमपि च संपूर्णविभवः । 
जराजीर्णैरङ्गैर्नट इव वलीमण्डिततनुः 
नरः संसारान्ते विशति यमधानीजवनिकाम् ll
For a moment like child and another moment like a lascivious youth; one moment a pauper, another a wealthy person; at the end of life, the body worn out by age and covered with wrinkles, man enters the abode of death like an actor exiting the stage.

वरं शून्या शाला...

वरं शून्या शाला न च खलु वरो दुष्ट वृषभो
वरं वेश्या पत्नी न पुनरविनीता कुलवधूः ।
वरं वासोऽरण्ये न पुनरविवेकाधिपपुरे
वरं प्राणत्यागो न पुनरधमानामुपगमः ॥ (हितोपदेशः ४, १३१)

I prefer an empty stable rather than a wild bull in it
I prefer a whore wife rather than an indecent housewife
I prefer a shelter in woods rather than in a state ruled by idiots
I prefer to die rather than be in the circle of scoundrels.