कुनै समयमा मिथिला नरेश जनक राजा भैकन पनि ऋषितुल्य आत्मज्ञानी भएको ख्याति सुनेर एकजना महात्मालाई शंका उत्पन्न भएछ र “के रहेछ त चाला ?” भनी बुझ्न जनकपुरस्थित जनकको दरबारमा पुगेछन् । तेतिबेला जनक आफ्नो नाट्यशालामा सुन्दरीहरूको नाच हेर्न लागेका रहेछन् । यो देखि ती महात्माको शंका अझ दरो भएछ । तैपनि आइसके पछि ‘ज्ञानगुनका कुरा गरेरै जाने’ भन्दा उनलाई दरबार नजिकैै एउटा कुटी दिइयो । भोलिपल्ट जनक र ती महात्माको ज्ञानचर्चा चल्यो । “यसरी भोगविलासमा डुबेर पनि आत्मज्ञानी भइन्छ त ?” भनेर महात्माले सोध्दा नसोध्दै एकजना सिपाही आएर राजाको नाट्यशाला जलेर खरानी भएको खबर दियो । जनकले शान्तभावले सिपाहीलाई आत्मचर्चा चलेकोमा विघ्न नगर्न भने र महात्मालाई सोधे त “आत्मज्ञानी हुनलाई के हुनु पर्छ त ?” महात्माले उत्तर दिँदा नदिँदै अर्को सिपाही आएर ती महात्माको कुटीमा सुकाएको कौपीन (लँगौटी) गाईले खाईदिएको सूचना दियो । महात्मा राजाको प्रश्नको उत्तर नदिइकन “भोलि नुहाएर के फेर्ने ?” भन्दै बुर्कुसी मारेर कुँदे । उनी कुँद्दै गर्दा जनकले “भने भौतिक कुराको भोग भन्दा पनि त्यस प्रतिको आसक्ति आत्मोन्नतिमा बाधक हुन्छ ।” महात्माले कुरा बुझे र जनकसँग माफी मागेर बिदा भए ।
(चित्रः जागरनडटकम)
